Thí điểm xây dựng 100 trường trong năm 2025

Thông báo số 81 nêu rõ, trong năm 2025 sẽ thí điểm xây mới hoặc cải tạo 100 trường học, với mục tiêu hoàn thành chậm nhất trước thềm năm học mới. 

Đây sẽ là những mô hình mẫu, làm cơ sở để nhân rộng trên toàn bộ 248 xã biên giới trong vòng 2–3 năm tới. Các điểm trường được yêu cầu bảo đảm tuyệt đối an toàn cho học sinh và giáo viên, đồng thời đáp ứng đồng bộ về tiêu chuẩn kỹ thuật, quy mô diện tích, cơ sở vật chất học tập, khu sinh hoạt, cũng như điều kiện thể chất – tinh thần.

Ngày 20/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo tại Công văn số 6725/VPCP-KGVX, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương khẩn trương vào cuộc.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Mỗi tỉnh miền xuôi có thể “đỡ đầu” một vài trường ở biên giới – từ tài trợ vật chất, hỗ trợ học liệu đến tổ chức giao lưu văn hóa.

Theo Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung: "Chủ trương đã rõ, vấn đề cốt lõi là phải triển khai thần tốc, đồng bộ, đồng thời huy động sức mạnh tổng lực từ toàn bộ hệ thống chính trị đến từng người dân". Theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng, việc thực hiện cần linh hoạt, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, từng bước mở rộng, nhằm bảo đảm hoàn thành trọn vẹn chương trình. Ở giai đoạn đầu, cần dồn toàn lực để hoàn thành đúng tiến độ 100 trường trọng điểm đã được phân bổ ngân sách Nhà nước, đồng thời bảo đảm chất lượng xây dựng và hiệu quả vận hành bền vững.

Giao quyền cho địa phương, khuyến khích nhân dân đồng hành

Một trong những "nút thắt" quan trọng là vấn đề quỹ đất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đóng vai trò hướng dẫn, nhưng việc giao quyền cụ thể cho địa phương là cần thiết, vì họ hiểu rõ địa bàn, thực trạng đất đai và thuận lợi trong huy động người dân.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung dẫn chứng từ tỉnh Điện Biên, nơi người dân sẵn sàng hiến thêm đất để xây trường sau khi hiểu rõ lợi ích lâu dài cho con em mình. Từ 5 ha ban đầu, người dân địa phương đã tự nguyện hiến thêm 5 ha, nâng tổng diện tích lên 10 ha. Đây là minh chứng cho hiệu quả của chính sách có lòng dân đồng thuận.

Cơ chế đặc thù - Giải pháp đẩy nhanh tiến độ

Trước yêu cầu cấp bách về tiến độ, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, cần thiết phải có cơ đặc thù. Cụ thể như linh hoạt các hình thức đấu thầu, chỉ định thầu, giao việc trực tiếp với điều kiện bảo đảm tính minh bạch, công khai và có sự giám sát chặt chẽ, đồng thời trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương trong quá trình triển khai.

Bên cạnh đó, tại những địa bàn biên giới hiểm trở, khó tiếp cận, có thể giao cho các tập đoàn, doanh nghiệp lớn có năng lực về tài chính và kỹ thuật, hoặc các đơn vị quân đội, công an – những lực lượng vốn dày dạn kinh nghiệm thi công ở vùng núi cao, phức tạp. Ngoài ra, cũng cần huy động các mạnh thường quân, tổ chức xã hội sẵn sàng đồng hành và tài trợ, góp phần chia sẻ gánh nặng với ngân sách Nhà nước trong công cuộc phát triển giáo dục vùng biên.

Thiết kế trường học: 5 khu chức năng, tối thiểu khoảng 5 ha đất

Để đáp ứng yêu cầu thực tiễn tại các xã biên giới, mỗi điểm trường cần tối thiểu khoảng 5 ha đất, đủ để bố trí năm khối chức năng chính một cách khoa học và đồng bộ. Cụ thể, bao gồm: khu học tập với hệ thống phòng học phục vụ ít nhất 1.000 học sinh; khu ký túc xá cho học sinh nội trú; khu sinh hoạt chung như nhà ăn, sân chơi, khu thể thao, bể bơi và không gian văn hóa – văn nghệ; khu nhà công vụ cho giáo viên; cùng các công trình phụ trợ khác bảo đảm điều kiện học tập và sinh hoạt lâu dài.

Ngoài ra, thiết kế tổng thể của trường cần có sự đồng bộ, phân bố hợp lý giữa các khối chức năng, đồng thời phải linh hoạt, phù hợp với địa hình, tập quán sinh hoạt và văn hóa từng khu vực. Trung ương chỉ ban hành các mẫu thiết kế cơ bản mang tính định hướng, còn việc cụ thể hóa nên để địa phương tự chủ triển khai, sao cho phù hợp với thực tế địa lý – xã hội từng nơi. Chẳng hạn, người Mông và người Thái có lối sống, sinh hoạt khác nhau, nên không thể áp dụng cùng một mô hình trường học. Tương tự, ở vùng đồi núi, cần khai thác tối đa lợi thế địa hình tự nhiên, tránh san lấp mặt bằng gây phá vỡ hệ sinh thái và gia tăng chi phí đầu tư.

Vận hành trường học: Không chỉ xây mà còn phải duy trì được

"Không thể để xảy ra tình trạng xây xong rồi không có người học, hoặc không duy trì được hoạt động nhà trường", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu quan điểm. Các trường này cần quy mô tối thiểu khoảng 1.000 học sinh, tổ chức theo mô hình liên cấp – bán trú – nội trú. Vấn đề vận hành, nhất là chi phí duy trì điện, nước, ăn uống, nhân sự phục vụ… là thách thức lớn tại các xã nghèo, địa bàn khó khăn.

Hiện Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần nhỏ (như bữa trưa), còn phần lớn bữa ăn vẫn theo hình thức "bán trú dân nuôi" – phụ huynh tự tổ chức hoặc đóng góp. Nếu không có chính sách hỗ trợ kịp thời, trường dễ bị "đắp chiếu" sau thời gian ngắn hoạt động.

Một sáng kiến đáng chú ý từ Bộ trưởng là kết nghĩa giữa các tỉnh miền xuôi và trường học miền núi. Theo đó, mỗi tỉnh miền xuôi có thể "đỡ đầu" một vài trường ở biên giới – từ tài trợ vật chất, hỗ trợ học liệu đến tổ chức giao lưu văn hóa. Qua đó, học sinh miền xuôi sẽ hiểu thêm về cuộc sống đồng bào vùng cao và ngược lại, tạo nên mối liên kết bền chặt giữa các vùng miền, nuôi dưỡng tinh thần đại đoàn kết dân tộc từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.