Luật số 93/2025/QH15 được ban hành nhằm điều chỉnh các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Đồng thời, Luật cũng quy định các chính sách, biện pháp cần thiết để đảm bảo phát triển khoa học, công nghệ và thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động đổi mới sáng tạo.

Đối tượng áp dụng của Luật bao gồm các cơ quan, tổ chức, cá nhân trực tiếp tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động này tại Việt Nam hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam nhưng có quyền và nghĩa vụ theo quy định pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Định hướng và nguyên tắc phát triển:

Lần đầu tiên, đổi mới sáng tạo được pháp điển hóa như một lĩnh vực độc lập, có vị thế tương đương với khoa học và công nghệ trong hệ thống pháp luật quốc gia. Đây là bước chuyển nhận thức quan trọng, thể hiện quan điểm coi đổi mới sáng tạo là chuỗi hoạt động liền mạch, từ hình thành ý tưởng, thử nghiệm đến ứng dụng vào thực tiễn và thương mại hóa.

Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo xác định rõ phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng cùng với các khái niệm nền tảng như khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái sáng tạo, nền tảng số và cơ sở dữ liệu quốc gia. Các nguyên tắc vận hành được thiết lập nhằm bảo đảm định hướng phát triển bền vững, tôn trọng tự do nghiên cứu, đề cao liêm chính khoa học và thúc đẩy hội nhập quốc tế.

Ngay từ đầu, Luật đã lựa chọn phương thức quản lý theo hướng hậu kiểm, đồng thời nâng cao quyền tự chủ cho tổ chức, cá nhân trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Luật nhấn mạnh việc gắn kết hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Các nguyên tắc hoạt động nổi bật bao gồm:

- Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và dự báo xu hướng phát triển, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững; lấy con người làm trung tâm, tôn trọng quyền con người.

- Nghiên cứu trong lĩnh vực y tế, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo và các lĩnh vực khác liên quan trực tiếp đến con người phải đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật liên quan và đảm bảo việc phát triển, ứng dụng công nghệ luôn đặt dưới sự giám sát, kiểm soát của con người.

- Đảm bảo quyền tự do nghiên cứu và sáng tạo; đề cao, tuân thủ đạo đức nghề nghiệp, yêu cầu chuyên môn, tính trung thực, khách quan và tinh thần trách nhiệm trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025 thể hiện tầm nhìn chiến lược của Nhà nước trong việc ưu tiên tập trung nguồn lực cho các lĩnh vực công nghệ có tiềm năng tạo đột phá và phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Đặc biệt, Luật xác định rõ doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo và định hướng dành khoảng 70-80% ngân sách nhà nước chi cho khoa học công nghệ cho các doanh nghiệp. Điều này nhằm tăng cường quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong hoạt động nghiên cứu và phát triển.

Sự ra đời của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025 được đánh giá là bước đột phá trong việc thể chế hóa bộ tứ "Nghị quyết trụ cột" của Đảng

Thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong toàn ngành

Luật đã xác lập nền tảng số và hệ thống thông tin khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia với mục tiêu tăng cường kết nối dữ liệu giữa các tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Việc cập nhật dữ liệu định kỳ trở thành trách nhiệm của các đơn vị sử dụng ngân sách công. Đồng thời, khu vực ngoài nhà nước cũng được khuyến khích đóng góp thông tin theo nguyên tắc tự nguyện và minh bạch, qua đó mở rộng kho dữ liệu mở phục vụ cộng đồng nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Không chỉ là công cụ hỗ trợ quản lý, nền tảng dữ liệu còn đóng vai trò thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong toàn ngành. Luật đề cao tính tích hợp, chia sẻ và đồng bộ giữa các hệ thống thông tin, tạo điều kiện để các giải pháp công nghệ được triển khai nhanh chóng, hiệu quả và đúng định hướng.

Thông qua việc số hóa quy trình quản lý, theo dõi và đánh giá hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, luật đặt nền móng cho một hạ tầng dữ liệu bền vững, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên số.

Với những quy định mới mang tính đột phá, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo số 93/2025/QH15 được kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi hơn nữa, khuyến khích sự sáng tạo, ứng dụng công nghệ tiên tiến, góp phần quan trọng vào sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên số.

Đây được đánh giá là bước đột phá trong việc thể chế hóa các nghị quyết quan trọng của Đảng, nhất là Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết 66 về phát triển kinh tế tri thức và Nghị quyết 68 về đổi mới cơ chế quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ.