6 tháng đầu năm 2025 là giai đoạn có ý nghĩa đặc biệt đối với công tác dân tộc và tôn giáo tại Việt Nam, đánh dấu sự ra đời của Bộ Dân tộc và Tôn giáo (Bộ DTTG) trên nền tảng Ủy ban Dân tộc đồng thời tiếp nhận chức năng quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo từ Bộ Nội vụ. Sự kiện này không chỉ thể hiện tầm nhìn chiến lược và sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với khối đại đoàn kết toàn dân tộc, mà còn mở ra một giai đoạn mới, hứa hẹn nhiều đột phá trong việc đồng bộ hóa các chính sách về dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo và nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước. Dù đối mặt với không ít thách thức từ tình hình kinh tế trong nước và quốc tế, Bộ DTTG cùng các bộ, ngành, địa phương đã nỗ lực không ngừng, gặt hái được nhiều thành quả đáng khích lệ, góp phần củng cố niềm tin và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Một bộ máy thống nhất, tinh gọn và hiệu quả

Ngay sau khi được thành lập và tiếp nhận các chức năng mới, Bộ DTTG đã nhanh chóng ổn định tổ chức, đi vào hoạt động với phương thức chỉ đạo, điều hành được đổi mới theo hướng tập trung, sâu sát và quyết liệt. Lãnh đạo Bộ đã nghiêm túc thực hiện quy chế làm việc, đảm bảo hiệu lực và hiệu quả trong mọi hoạt động. Việc yêu cầu các đơn vị trực thuộc xây dựng kế hoạch và dự toán nhiệm vụ ngay từ những ngày đầu năm 2025, đặc biệt là các nhiệm vụ trọng tâm do Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao, đã thể hiện tinh thần chủ động cao.

Đặc biệt, Bộ đã quán triệt và triển khai nhiệm vụ theo tinh thần "6 rõ" do Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền. Điều này giúp nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật, trách nhiệm cá nhân của công chức, và đảm bảo tiến độ công việc. Công tác cải cách hành chính cũng đạt được những kết quả đáng kể, nhiệm vụ cải cách hành chính 6 tháng đầu năm 2025 cơ bản hoàn thành, một số nội dung được triển khai tốt so với yêu cầu.

Bên cạnh đó, Bộ DTTG cũng đã chủ động triển khai các nhiệm vụ liên quan đến tinh giản biên chế theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP của Chính phủ, bao gồm việc thành lập Tổ công tác, ban hành kế hoạch triển khai, rà soát danh sách công chức, viên chức xin nghỉ hưu trước tuổi hoặc thôi việc, và thực hiện chi trả trợ cấp đúng quy định. Những hoạt động này góp phần xây dựng một bộ máy tinh gọn, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi: Những chuyển biến tích cực

Dưới sự chỉ đạo sát sao của Bộ DTTG và nỗ lực của các cấp, các ngành, tình hình kinh tế - xã hội tại các vùng dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) tiếp tục có những chuyển biến tích cực. Đời sống xã hội và hoạt động kinh tế, sản xuất của bà con nhìn chung duy trì ổn định. Các chính sách hỗ trợ, đặc biệt là Chương trình mục tiêu guốc gia đã được triển khai hiệu quả, góp phần chăm lo đời sống vật chất và tinh thần.

• Giảm nghèo ấn tượng: Một trong những thành tựu nổi bật nhất là việc giảm tỷ lệ hộ nghèo. Tính đến hết 31/12/2024, tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS đạt bình quân 3,4%, dự kiến cả giai đoạn đạt 3,2%, vượt so với mức mục tiêu trên 3% kế hoạch giao.
• Thu nhập tăng đáng kể: Thu nhập bình quân của người DTTS cũng có sự tăng trưởng vượt bậc, đạt bình quân 42,7 triệu đồng tính đến hết 31/12/2024, dự kiến cả giai đoạn đạt 46,4 triệu đồng, tăng 3,3 lần so với năm 2020 (vượt mục tiêu tăng trên 2 lần).
• Xóa nhà tạm, nhà dột nát: Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát được triển khai mạnh mẽ. Tính đến ngày 19/6/2025, cả nước đã hỗ trợ xóa được 262.843 căn, đạt 94,7% nhu cầu (277.420 căn), trong đó 224.854 căn đã khánh thành. Đáng chú ý, 38/63 địa phương (tương đương 60,32%) đã hoàn thành mục tiêu này.

Cơ cấu kinh tế vùng DTTS&MN có sự chuyển dịch tích cực, sinh kế của người dân ngày càng đa dạng, phong phú. Các hoạt động sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, kinh doanh phát triển ổn định, đảm bảo nguồn cung cho thị trường. Tình hình việc làm cũng có nhiều khởi sắc, với thị trường lao động đầu năm 2025 ghi nhận nhu cầu tuyển dụng tăng.

Nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo tồn văn hóa

Bên cạnh phát triển kinh tế, Bộ DTTG cũng đặc biệt chú trọng đến các lĩnh vực văn hóa - xã hội, góp phần nâng cao chất lượng đời sống và bảo tồn bản sắc dân tộc.

• Giáo dục và đào tạo: Công tác giáo dục tiếp tục được quan tâm sâu sắc. 5/5 chỉ tiêu về công tác giáo dục trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS&MN đã đạt và vượt mục tiêu đề ra. Việc tổ chức Lễ tuyên dương học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số xuất sắc, tiêu biểu, cùng các chính sách hỗ trợ, tặng quà và học bổng đã tạo động lực lớn cho thế hệ trẻ. Đặc biệt, chính sách miễn học phí cho học sinh công lập từ tháng 9/2025 đã mang lại sự phấn khởi to lớn trong nhân dân.
• Y tế và chăm sóc sức khỏe: Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, đặc biệt là phòng chống dịch bệnh và tiêm vắc xin, được triển khai tốt. Chính sách hỗ trợ bảo hiểm y tế cho đồng bào DTTS và cấp thuốc miễn phí cũng được quan tâm. Nhóm mục tiêu tăng cường công tác y tế để đồng bào DTTS được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại cũng đạt 3/4 chỉ tiêu đề ra.
• Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa: Các hoạt động văn hóa, thông tin ý nghĩa được tổ chức sôi nổi, thể hiện đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. "Ngày hội Sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc" 2025 là một minh chứng sống động, quy tụ gần 200 đồng bào từ 28 dân tộc, 14 địa phương, tạo không khí Tết ấm áp và quảng bá văn hóa dân tộc. 2/2 chỉ tiêu về bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc trong Chương trình mục tiêu quốc gia đã đạt và vượt kế hoạch.
• Bình đẳng giới: Chính sách hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới vùng DTTS&MN giai đoạn 2020-2025 đã góp phần nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ DTTS trong nhiều lĩnh vực. Tỷ lệ phụ nữ DTTS trúng cử đại biểu Quốc hội ngày càng tăng, cơ cấu việc làm có sự dịch chuyển tích cực, và phụ nữ tham gia ngày càng nhiều hơn vào các hoạt động kinh tế.
• Chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết: Thông qua Tiểu dự án 9.2 của Chương trình MTQG DTTS&MN, nhiều hoạt động tuyên truyền, tập huấn, tư vấn đã được triển khai rộng rãi, bao gồm hàng chục nghìn cuộc tư vấn và hàng nghìn lớp tập huấn, hội nghị phổ biến kiến thức cho gần 200.000 người. Kết quả, số trường hợp tảo hôn ở một số tỉnh có xu hướng giảm dần, bình quân giảm từ 0,4% - 1%/năm.

Chủ tịch nước Lương Cường dự khai mạc Đại lễ Vesak Liên hợp quốc năm 2025 tổ chức tại TP.HCM

Quản lý nhà nước về tôn giáo: Hiệu quả và hội nhập

Với việc tiếp nhận chức năng quản lý nhà nước về tôn giáo, Bộ DTTG đã nhanh chóng khẳng định vai trò trong việc thực hiện chính sách tôn trọng tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Việt Nam.

• Chỉ đạo kịp thời, sâu sát: Bộ đã tham mưu triển khai hiệu quả các văn bản của Đảng, Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, đặc biệt là các Chỉ thị, Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác tôn giáo trong tình hình mới. Các vấn đề phức tạp liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo được kịp thời phát hiện và xử lý, góp phần ổn định tình hình. Các vụ việc khiếu kiện, khiếu nại liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo đã giảm mạnh cả về số vụ và tính chất, quy mô, tạo lòng tin của nhân dân đối với cơ quan nhà nước.
• Điểm sáng Đại lễ Vesak 2025: Một thành tựu nổi bật là việc Bộ DTTG đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ban, ngành trung ương hướng dẫn và giúp đỡ Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức thành công Đại lễ Vesak Liên hợp quốc 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh (từ ngày 06-08/5/2025). Đại lễ có sự tham dự của Lãnh đạo cấp cao Việt Nam, 16 đại diện Chính phủ các nước, cùng chư tôn đức Tăng vương, Tăng thống và lãnh đạo các tổ chức Phật giáo từ 72 quốc gia và vùng lãnh thổ. Sự kiện này không chỉ khẳng định chính sách tự do tôn giáo của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn góp phần quảng bá tích cực hình ảnh đất nước, con người Việt Nam.
• Hợp tác quốc tế: Công tác đối ngoại tôn giáo được tăng cường, triển khai đúng nguyên tắc, góp phần thúc đẩy ngoại giao nhân dân. Bộ đã chủ động hướng dẫn các tổ chức tôn giáo tham gia các diễn đàn tôn giáo thế giới và khu vực. Công tác hợp tác quốc tế về dân tộc, tôn giáo có nhiều tiến bộ với việc trao đổi thông tin với các đối tác trong khu vực và mở rộng quan hệ với các nước như Ấn Độ, Úc, Ai-len, New Zealand, Nhật Bản. Bộ đã xây dựng và ban hành Báo cáo nhân quyền tháng 1, 2, 4, 5 và Quý I/2025 gửi Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Nhân quyền; tham dự và và đóng góp ý kiến đối với dự thảo báo cáo kết quả đối thoại nhân quyền Việt Nam - Hoa Kỳ tại Bộ Ngoại giao ngày 07/01/2025. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đã tiếp xã giao Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam (ngày 22/4/2025), Trưởng Đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (ngày 21/5/2025) và trao đổi về những vấn đề cùng quan tâm...

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ngày 22/4/2025

Hoàn thiện thể chế và đẩy mạnh chuyển đổi số

Bộ DTTG đã tích cực tham mưu xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật trong quản lý, điều hành chính sách dân tộc, tôn giáo. Các quyết định về chính sách dân tộc được ban hành theo hướng đa mục tiêu, tập trung phát triển toàn diện, bền vững vùng DTTS&MN gắn với xây dựng nông thôn mới. Việc tích hợp nhiều chính sách, dự án, đề án trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN đã góp phần giảm số lượng chính sách, tránh tản mạn, hạn chế chồng chéo, và ưu tiên đầu tư cho các địa bàn khó khăn nhất. Cơ chế phân cấp trong quản lý đầu tư và kiểm tra, giám sát có sự tham gia của người dân cũng được tăng cường.

Bên cạnh đó, công tác chuyển đổi số được Bộ DTTG đẩy mạnh, triển khai các nhiệm vụ ứng dụng công nghệ thông tin theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ và thực hiện Quyết định số 1087/QĐ-TTg ngày 02/10/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường chuyển đổi số lĩnh vực công tác dân tộc đến năm 2030”. Điều này thể hiện sự chủ động của Bộ trong việc ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành.

Những nỗ lực không ngừng và định hướng tương lai

Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, Bộ DTTG cũng thẳng thắn nhìn nhận những khó khăn và các nhóm mục tiêu chưa đạt được trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN, như mục tiêu về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã đặc biệt khó khăn (khu vực III) và thôn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào DTTS&MN; mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; mục tiêu về công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào. Điều này cho thấy chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thử thách, đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực hơn nữa.

Nhìn lại 6 tháng đầu năm 2025, Bộ DTTG đã thực sự tạo nên một dấu ấn đậm nét trong công tác dân tộc và tín ngưỡng, tôn giáo. Với sự chỉ đạo quyết liệt, phương pháp làm việc đổi mới, cùng sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành, Bộ DTTG đã và đang kiến tạo những nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện, bền vững của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và tôn giáo, củng cố vững chắc khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần vào sự ổn định và phát triển chung của đất nước. Đây là minh chứng rõ ràng cho tầm quan trọng của một cơ quan chuyên trách, đủ mạnh để giải quyết các vấn đề đa dạng và phức tạp liên quan đến dân tộc và tôn giáo trong bối cảnh hội nhập hiện nay.